Pankreas Kisti Nedir? Ameliyatı Nasıl Yapılır, Sonrası Süreç

Pankreas kisti tedavisi, kistin tipi, boyutu ve hastada oluşturduğu semptomlara göre planlanır. Küçük ve asemptomatik kistler genellikle takip edilirken, riskli kistlerde cerrahi tercih edilir.

Cerrahi seçenekler arasında kistin çıkarılması veya ilgili pankreas bölümünün rezeksiyonu yer alır. İşlem seçimi, kistin yerleşimine göre yapılır.

Endoskopik drenaj yöntemleri, bazı psödokist ve semptomatik kistlerde uygulanabilir. Bu yöntem, daha az invaziv olması nedeniyle avantaj sağlar.

Tedavi sonrası düzenli görüntüleme ile kistin nüks edip etmediği izlenir. Erken müdahale, komplikasyon riskini ve olası malign dönüşümü önler.

Doç. Dr. İsmail SERT

Doç. Dr. İsmail Sert, tıp eğitimini tamamladıktan sonra İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği’nde uzmanlık eğitimini aldı. Uzmanlık sürecinde İsviçre Cenevre Üniversitesi Hastanesi'nde pankreas adacık izolasyonu, böbrek ve karaciğer nakli alanlarında eğitim gördü. Uzmanlık sonrası Van ve Denizli’de görev yaparak genel cerrahi ve organ nakli konularında deneyim kazandı.

Karaciğer nakli alanındaki çalışmalarını ilerletmek amacıyla Malatya İnönü Üniversitesi Karaciğer Nakli Enstitüsü’nde klinik fellowship programlarına katıldı. Ayrıca Hollanda Rotterdam Erasmus MC Hastanesi’nde hepatopankreatobilier cerrahi ve transplantasyon üzerine uluslararası deneyim elde etti.

Halen İzmir’de genel cerrahi, karaciğer nakli ve HPB cerrahisi alanlarında akademik ve klinik çalışmalarına devam etmektedir.

Hakkımda İletişim

Pankreas Kisti Nedir?

Pankreas kisti, pankreas dokusu içinde sıvı dolu keseciklerin oluşmasıdır. Bu kistler iyi huylu, iltihabi (psödokist) ya da nadiren kanserli olabilir. Çoğu belirti vermezken, bazı durumlarda karın ağrısı, mide bulantısı veya kilo kaybı görülebilir. Tanı genellikle görüntüleme yöntemleriyle konur. Kistin yapısına ve risk durumuna göre takip, drenaj veya cerrahi tedavi gerekebilir.

Pankreas kistlerinin doğru yönetimi için şu faktörler göz önünde bulundurulmalıdır:

• Kistin boyutu ve büyüme hızı
• Kistin yapısı ve içeriği
• Hastanın genel sağlık durumu
• Kistin kötü huylu olma riski

Pankreas Kisti Öldürür Mü?

Çoğu pankreas kisti iyi huyludur ve genellikle yaşamı tehdit etmez. Ancak bazı kist türleri zamanla büyüyebilir, iltihaplanabilir ya da kansere dönüşebilir. Özellikle mukinöz kistler ve IPMN tipi kistler kontrolsüz bırakılırsa, kanserleşme riski nedeniyle ölümcül olabilir. Bu nedenle kistin tipi, boyutu ve hastanın klinik durumu dikkate alınarak düzenli takip veya cerrahi müdahale gerekebilir.

Her Pankreas Kisti Kanser Midir?

Hayır, her pankreas kisti kanser değildir. Pankreas kistlerinin çoğu iyi huylu yapılar olup, özellikle psödokist adı verilen türler genellikle iltihap sonrası gelişir ve kansere dönüşme riski taşımaz. Ancak bazı mukinöz kistler ve IPMN (intraduktal papiller mukinöz neoplaziler) gibi türler zamanla kansere dönüşebilir. Bu nedenle her pankreas kisti dikkatle değerlendirilip, gerekirse düzenli takip edilmelidir.

Pankreas Kistlerinin Türleri

Pankreas kistleri dört ana grupta incelenir ve her birinin farklı özellikleri bulunmaktadır. Kistin türü, vücutta yaratacağı etkiler ve tedavi yöntemleri açısından belirleyici rol oynar.

• Seröz Kistik Tümörler: Pankreas kistlerinin %30’unu oluşturan bu tür, genellikle 2 cm’den küçük ve çok sayıda kistten oluşur. Çoğunlukla pankreasın baş kısmında görülür. Seröz kistik tümörler daha çok kadınlarda ve 60 yaş üstü bireylerde ortaya çıkar. Kansere dönüşme ihtimali düşük olduğundan genellikle ameliyatla alınmaları gerekmez.
• Müsinöz Kistik Tümörler: Bu kist türü, çoğunlukla kadınlarda (%95) ve 50 yaş üstü bireylerde görülür. Pankreas tümörlerinin neredeyse yarısını oluşturur ve genellikle pankreasın gövde ve kuyruk bölgelerine yerleşir. Boyutları 5-25 cm arasında değişir. Kansere dönüşme riski yüksek olduğu için genellikle cerrahi müdahale gerektirir.
• İntraduktal Papiller Müsinöz Tümörler (İPMN): Bu tümör türü, neoplastik müsinöz hücrelerden oluşur ve pankreas kanalı içerisine sümüksü bir sıvı salgılar. Pankreas kanalları genişler ve kistler oluşabilir. İPMN, ana kanal ve yan dal olarak ikiye ayrılır. Yan dal kistlerinde tedavi, kistin çapına ve hastanın şikayetlerine göre değişir. Ana kanal kistlerinin kansere dönüşme ihtimali daha yüksektir ve çoğunlukla ameliyat gerektirir.
• Solid Pseudopapiller Kistik Tümörler: Daha çok genç kadınlarda görülen bu kist türü, pankreasın kuyruğunda sıkça rastlanır. Radyolojik görüntüsü diğer kistlerden farklıdır. İyi huylu veya kötü huylu olabilirler. Tetkikler sonucunda ameliyatla alınmaları gerekebilir. Nadir de olsa diğer organlara metastaz yapma ihtimali vardır.

Pankreas kistlerinin nedenleri nelerdir?

Pankreas kistlerinin nedenleri iki ana grupta incelenir. Yalancı kistler, inflamatuar kistler olarak bilinir ve genellikle pankreatitten kaynaklanır. Pankreatitin başlıca nedenleri arasında alkolizm, safra kesesi taşları, travma ve cerrahi müdahaleler yer alır. Bu kistlerin içinde sıvı, ölü pankreas dokusu, iltihap hücreleri ve sindirim enzimleri bulunabilir. Gerçek kistler ise inflamatuar olmayan kistlerdir ve üç ana grupta incelenir:

• Seröz kist adenomları: Genellikle iyi huylu olup, orta yaşlı kadınlarda görülür.
• Müsinöz kist adenomları: Yüzde otuz oranında kanser içerebilir ve kansere dönüşebilir.
• İntraduktal papiller müsinöz neoplazm (IPMN): Yüksek oranda kansere dönüşme riski taşır ve genellikle pankreas başında bulunur.

Pankreas Kistlerinin Belirtileri

Pankreas kistleri genellikle belirti vermez ve hastada herhangi bir şikâyete yol açmaz. Bu kistler, çoğunlukla rutin sağlık kontrollerinde tesadüfen tespit edilir. Ancak, belirli bir boyuta ulaştıklarında şiddetli karın ağrısına sebep olabilirler. Mideye baskı yapan kistler şu belirtilere yol açabilir:

• Kilo kaybı
• Erken doyma hissi

Onikiparmak bağırsağına baskı yapan kistler ise şu belirtilerle kendini gösterebilir:

• Tıkanıklık hissi
• Kusma

Pankreas kanalında büyüyen kistler pankreas iltihaplanmasına neden olabilir. Ayrıca safra kanalında görülen kistler de sarılığa yol açabilir. Bu nedenle pankreas kistlerinin belirtileri dikkatlice izlenmeli ve belirtiler ortaya çıktığında derhal bir uzmana başvurulmalıdır. Böylece olası komplikasyonların önüne geçmek için zamanında müdahale edilebilir.

Pankreas Kistlerinin Teşhisi

Pankreas kistleri, genellikle rutin kontroller sırasında veya hastanın belirli şikayetleri üzerine ultrasonografi (US) ile tespit edilebilir. Ancak, bağırsak gazı ve pankreasın bazı kısımlarının görüntülenmesinin zor olması nedeniyle US her zaman tercih edilen bir yöntem değildir. Bunun yerine, multidedektör bilgisayarlı tomografi (BT) sıkça kullanılır. BT, kistin tespit edilmesi ve karakterinin anlaşılması açısından oldukça etkilidir. BT’nin yanı sıra, manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve manyetik rezonans kolanjiopankreatografi (MRKP) de pankreas kistlerinin teşhisinde önemli rol oynar. MRG, 1 cm’den küçük kistlerin bile tespit edilmesine olanak sağlar.

Günümüzde yaygın olarak kullanılan bir diğer tanı yöntemi de endoskopik ultrasonografi (EUS) yöntemidir. EUS, pankreasın daha yakından ve detaylı görüntülenmesine imkan tanır. Ayrıca, bu yöntemle kistin iyi huylu veya kötü huylu olup olmadığı tespit edilebilir. İnce uçlu iğnelerle kistin içinden örnek alınarak patolojiye gönderilir ve kistin türü belirlenir.

Pankreas kistlerinin teşhisinde kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

• Tıbbi geçmiş: Önceki karın yaralanmaları veya pankreatit, kistin psödokist olabileceğini düşündürebilir.
• BT taraması: Kistin boyutu ve yapısı hakkında detaylı bilgi sağlar.
• MRG taraması: Kistin detaylarını ve kanser riski taşıyan bileşenlerini vurgular.
• EUS: Kistin ayrıntılı görüntüsünü sunar ve laboratuvar analizleri için sıvı örnekleri alınmasını sağlar.

Pankreas kistleri, geçmişe kıyasla daha sık teşhis edilmektedir. Gelişmiş görüntüleme teknolojileri sayesinde bu kistler daha kolay tespit edilebilir hale gelmiştir. Bu yöntemler, kistlerin malign olup olmadığını belirlemekte ve tedavi planlamasında kritik rol oynar.

Pankreas Kistlerinin Takibi ve Tedavi Süreci

Pankreas kisti teşhisi konduğunda, hastanın yaşı, cinsiyeti ve risk faktörleri dikkate alınmalıdır. Ayrıca hastanın pankreas öyküsü ve kiste eşlik eden hastalıklar göz önünde bulundurulmalıdır.

• Görüntüleme Yöntemleri: Kistin yeri, türü ve iyi huylu veya kötü huylu olup olmadığı farklı görüntüleme cihazları ile belirlenebilir.
• Kist Tipine Göre Müdahale: Malign veya solid pseudopapiller kistlerde duvar kalınlığı ve çevresindeki lenf bezleri incelenmeli, gerekirse cerrahi müdahale yapılmalıdır.
• Yüksek Riskli Kistler: Müsinöz kistler gibi kansere dönüşme riski yüksek kistlerin ameliyatla alınması gerekmektedir.
• Yalancı Pankreas Kistleri: Bu kistler safra kanalı veya mide çıkışında tıkanıklığa neden oluyorsa ameliyatla tedavi edilmelidir.
• Seröz Kistler: Kistin çapı 2 cm’nin altındaysa EUS yöntemi ile tarama yapılmalı ve her 6 ayda bir kontrol edilmelidir.

Pankreas Kisti Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Pankreas kisti ameliyatı, kistin tipine, boyutuna, yerleşimine ve kanser riski taşıyıp taşımamasına göre planlanır. Uygulanan başlıca cerrahi yöntemler şunlardır:

• Kistektomi: Sadece kist dokusu çıkarılır.
• Distal pankreatektomi: Kist pankreasın kuyruk kısmındaysa, bu bölge çıkarılır.
• Whipple ameliyatı (pankreatikoduodenektomi): Kist baş kısmındaysa ve kanser şüphesi varsa uygulanır.
• Laparoskopik veya açık cerrahi: Kistin durumuna göre tercih edilir.

Ameliyat genel anestezi altında yapılır ve iyileşme süreci kişiye göre değişkenlik gösterebilir.

Pankreas Kisti Tedavisi Olanların Yorumları

Doç. Dr. İsmail Sert’in hasta yorumları için Google Maps veya Doktor Takvimi’ne bakabilirsiniz.

S.S.S

Pankreas da kist olursa ne olur?

Pankreasında kist oluşması durumunda bir kişi genellikle herhangi bir belirti hissetmeyebilir. Ancak belirtiler ortaya çıkarsa karın ağrısı mide bulantısı ve kusma gibi şikayetler görülebilir. Ayrıca kilo kaybı ve yemeklerden erken doyma hissi de yaşanabilir. Pankreas kistleri iyi huylu veya kötü huylu olabilir. İyi huylu kistler genellikle zararsızdır ve düzenli kontrollerle izlenir. Ancak bazı kistler kansere dönüşme riski taşıdığı için dikkatli takip edilir. Eğer kist büyüyüp çevre organlara baskı yaparsa cerrahi müdahale gerekebilir. Bu nedenle pankreas kistlerinin doğru tanımlanması ve izlenmesi hastanın sağlığı için büyük önem taşır.

Pankreastaki kist nasıl temizlenir?

Pankreastaki kistin temizlenme yöntemi kistin özelliklerine göre değişir. Küçük ve iyi huylu kistler genellikle endoskopik ultrasonografi yardımıyla boşaltılır. Bu işlem sırasında endoskop cihazı küçük bir kamera ve ışık kaynağı içeren bir tüp ağız yoluyla mideye ve oradan pankreasa ulaştırılır. Endoskopun ucu ultrason dalgaları yayar ve kistin net bir görüntüsünü sağlar. Sonra ince bir iğne endoskop aracılığıyla kiste yönlendirilir ve kistin içeriği dikkatlice çekilir. Bu yöntem kist içeriğinin alınması ve kistin küçültülmesi amacıyla uygulanır. Ayrıca kist içeriğinin laboratuvarda analiz edilmesi kistin doğasının daha iyi anlaşılmasını sağlar.

Pankreasta kitle tehlikeli mi?

Pankreasta tespit edilen kitleler iyi huylu veya kötü huylu olabilir. İyi huylu kitleler genellikle ciddi sağlık sorunlarına yol açmaz ve cerrahi müdahale ile çıkarılabilir. Ancak kötü huylu kitleler yani pankreas kanseri ciddi ve yaşamı tehdit edici olabilir. Pankreas kanseri genellikle belirgin belirtiler göstermeden ilerler. Bu yüzden erken teşhis büyük önem taşır. Her kitle durumunda mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır. Uzman değerlendirme sonrası doğru tedavi yöntemi belirlenebilir.

Pankreas kist ameliyatı kaç saat sürer?

Pankreas kist ameliyatının süresi genellikle üç ila altı saat arasında değişir. Bu zaman aralığı ameliyatın karmaşıklığına göre artabilir ya da azalabilir. Özellikle Whipple prosedürü gibi karmaşık müdahaleler daha uzun zaman alabilir. Ayrıca cerrahın deneyimi sürenin uzayıp kısalmasında etkili olur. Dolayısıyla her bir vakanın özelliğine göre ameliyat süresi farklılık gösterecektir.

Pankreasta kitle iyi huylu olur mu?

Evet pankreasta kitle iyi huylu olabilir. İyi huylu pankreas kitleleri kanserli olmayan büyümelerdir. Bu tür kitleler yakın dokulara yayılmaz ve vücutta başka bölgelere sıçramaz. Özellikle pankreas kistleri ve bazı nöroendokrin tümörler gibi çeşitler iyi huylu kabul edilir. Çoğunlukla bu kitleler kansere dönüşmez. Ancak büyüklükleri ve yerleşim yerleri gibi faktörlere bağlı olarak bazen tıbbi değerlendirme gerektirebilirler. Tedavi yöntemleri durumun ciddiyetine göre değişiklik gösterir ve kitlelerin gözlemlenmesi drenaj veya cerrahi yöntemlerle tedavi edilmesi mümkündür. İyi huylu pankreas kitlelerinin görülme sıklığı malign kitlelere kıyasla daha düşüktür.

Pankreas kistleri nasıl teşhis edilir?

Pankreas kistleri genellikle karın bölgesindeki diğer hastalıkları araştırmak amacıyla yapılan görüntülemeler sırasında tesadüfen tespit edilir ve bu kistlerin prevalansı, asemptomatik bireylerde %2.4 ile %13.5 arasında değişir, bu oran yaşla birlikte artar. 70 yaş üzeri hastalarda abdominal MR taramalarında pankreas kistleri %40’a kadar rastlanabilir. Bu kistlerin çoğu iyi huyludur, ancak sadece %0.8’i 2 cm’yi aşan boyutlara ulaşır. Bununla birlikte, intraduktal papillomüzinöz neoplazmalar (IPMN’ler) gibi bazı kistler malign transformasyon riski taşır. Görüntüleme sırasında kistlerin malignite taşıma olasılığı yaklaşık %0.25 olup, yıllık invaziv kanser dönüşüm oranı %0.24’tür.

Kistlerin tedavisinde cerrahi yöntemler nelerdir?

Pankreas kistlerinin tedavisinde cerrahi yöntemler, kistin pankreasın başında yer alması durumunda Whipple işlemi (pankreatikoduedenektomi), pankreasın gövde veya kuyruğunda yer alıyorsa distal pankreatektomi ve tüm pankreasın etkilenmesi durumunda total pankreatektomi gibi yöntemler içerir. Minimal invaziv teknikler, laparoskopik ve robotik cerrahi gibi yöntemler de iyileşme süresini ve komplikasyonları azaltmak için kullanılır. Hangi cerrahi prosedürün seçileceği, kistin tipi, büyüklüğü, yeri ve kanserleşme potansiyeline göre belirlenir.

Ameliyatsız pankreas kisti tedavisi mümkün mü?

Evet, birçok pankreas kisti cerrahi müdahale olmadan yönetilebilir. Benign kistler, örneğin psevdo kistler ve seröz kistadenomlar, semptomlara yol açmadıkça veya büyümedikçe genellikle sadece izlenir. İzleme, kistin boyutundaki veya özelliklerindeki değişiklikleri takip etmek için düzenli görüntüleme tetkikleri yapılmasını içerir. Semptomatik psevdo kistler için, endoskopik ultrason rehberliğinde drenaj gibi cerrahi olmayan yöntemler etkili olabilir. Ancak malignite riski taşıyan veya yüksek riskli özelliklere sahip kistler cerrahi olarak çıkarılabilir. Yönetim kararları, kistin türüne, boyutuna, semptomlara ve hastanın genel sağlığına göre bireyselleştirilmelidir.

Pankreas kistleri kansere dönüşebilir mi?

Pankreas kistleri genellikle zararsızdır, ancak bazı türleri, özellikle mukinöz kistik neoplazmalar ve intraduktal papiller mukinöz neoplazmalar (IPMN’ler), kanserleşme riski taşır. Asimptomatik pankreas kistlerinin kanserleşme riski yıllık olarak %0.47 civarındadır ve bu oran 7 yıllık bir dönemde belirlenmiştir. Pankreas kistinin kanserleşme olasılığını artıran faktörler arasında kistin büyüklüğü, zamanla büyümesi ve ana pankreas kanalına zarar vermesi gibi yüksek risk özellikleri bulunur. Ancak küçük ve asimptomatik kistlerin kansere dönüşme oranı düşük olup, yapılan bazı çalışmalarda yıllık hasta başına 1.000’de 0.9 vaka oranı görülmektedir.

Tedavi sonrası kistlerin tekrar oluşma riski var mıdır?

Pankreas kisti tedavisinden sonra nüks riski, kistin türüne ve tedavi yöntemine bağlı olarak değişir. Intraduktal papilleri mukinöz neoplazmalar (IPMN) için nüks oranları %11 ile %20 arasında değişirken, malign vakalarda bu oran daha yüksek olabilir. Invaziv olmayan IPMN’lerde ise ortalama nüks oranı %8.8’dir. Nüks riskini artıran faktörler arasında ailede pankreas kanseri öyküsü, preoperatif semptomlar, pankreasın gövde ve kuyruk kısmında yer alan kistler, ana pankreatik kanal genişlemesinin 10 mm veya daha fazla olması, çok odaklı lezyonlar ve histolojide yüksek dereceli displazi veya invaziv kanser yer alır. Postoperatif izleme, nüks riski ve operasyon sonrası komplikasyonlar nedeniyle büyük önem taşır.

Doç. Dr. İsmail Sert

Doç. Dr. İsmail Sert, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olduktan sonra genel cerrahi uzmanlığını Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tamamladı. İsviçre, Hollanda ve Malatya’da organ nakli, karaciğer, pankreas ve safra yolu cerrahisi üzerine eğitimler aldı. 2018’de Tepecik Hastanesi’nde karaciğer nakli programını kurdu ve yönetti. Türk ve Avrupa Cerrahi Yeterlilik Belgelerine sahiptir. Ağustos 2023’ten itibaren İzmir Bayraklı’daki özel kliniğinde hastalarını kabul etmektedir.